Rodzaje sztućców - zastosowanie i ich ułożenie na stole

Sztućce, jakich używamy na co dzień to głównie łyżka, widelec, nóż i łyżeczka. Taki zestaw to podstawa każdej kuchni, ponieważ posługujemy się nimi podczas zwyczajowych posiłków. Warto jednak pamiętać, że elementów zastawy stołowej jest o wiele więcej. Znajomość wszystkich rodzajów sztućców, które różnią się od siebie kształtem oraz przeznaczeniem, nie jest wcale łatwym zadaniem. Kolejnym ważnym aspektem jest oczywiście odpowiednie ułożenie ich na nakrytym stole. Jakie zasady warto opanować, aby czuć się swobodnie, będąc gospodarzem lub gościem podczas przyjęcia?

Rodzaje sztućców i ich zastosowanie

Zastawa stołowa zawiera wiele rodzajów sztućców, które posiadają odmienny kształt i służą do konsumpcji różnych dań. Ich ilość oraz rodzaj jest uzależniony od tego, jakie posiłki będą serwowane na stole. Jak powinien zachować się gospodarz? W przypadku sztućców obiadowych powinien ułożyć je według kolejności podawanych dań. Po najbardziej zewnętrznej stronie układamy te, które będą używane w pierwszej kolejności. Warto pamiętać, że w jednym momencie, zastawa może zawierać maksymalnie trzy pary sztućców, nie więcej.

Łyżki oraz łyżeczki

Sztućce te charakteryzują się tym, iż są zakończone różnego rodzaju wielkości miseczką, która ma za zadanie nabieranie potraw w formie płynu. Odmienne rozmiary posiadają także ich rękojeści, w celu dostosowania do rodzaju potrawy. Warto pamiętać, że łyżkę zawsze kładziemy z prawej strony. Nóż powinien zostać umieszczony pomiędzy nią a talerzem, natomiast prawidłowo ułożony widelec znajduje się po lewej stronie talerza. Wyróżniamy:

• Łyżki obiadowe – to te najbardziej klasyczne, doskonale znane, posiadają standardowe wymiary. Używamy ich do spożywania zup i innych dań.
• Łyżki półmiskowe – wyglądem przypominają łyżki obiadowe, używamy ich, aby nałożyć na talerz ziemniaki, ryż oraz inne dodatki.
• Chochla - niewiele osób wie, że ją także uznaje się za łyżkę. Korzystamy z niej w celu nalania zupy lub sosu. Od zwyczajnej łyżki odróżnia ją dużo głębsza miseczka.
• Łyżki do sałatek – występują w komplecie ze specjalnym widelcem i razem tworzą komplet służący do serwowania sałatek.
• Łyżeczki deserowe – podstawa wśród łyżeczek, przeznaczone są do konsumpcji różnego rodzaju deserów. Od łyżki obiadowej odróżnia ją szersza i krótsza miseczka.
• Łyżeczki do kawy –   jak sama nazwa wskazuje, serwujemy ją do kawy. Wyróżnia się wąską i  niewielką miseczką.
• Łyżeczki do moki – również jest to łyżeczka do kawy podobnie jak jej poprzedniczka. Jednak łyżeczka do moki jest bardzo małych rozmiarów, podaje się ją w przypadku kaw serwowanych w małych filiżankach.
• Łyżeczki do herbaty – podawane do herbaty, ich miseczki są szerszych rozmiarów niż te podawane do kawy, głównie ze względu na to, iż służą również do wyjmowania z torebek z herbatą.
• Łyżeczki koktajlowe – używamy ich do spożywania deserów, lodów oraz kaw podawanych w wysokich naczyniach np. kawy typu latte. Posiadają długą rękojeść.
• Łyżeczki do cukru – używane do słodzenia cukrem, ich miseczki mają prostokątny kształt i są dość głębokie. Nazywane są także szufelkami.

Widelce oraz widelczyki

Kolejny z gamy podstawowych sztućców z zastawy kuchennej, od innych odróżniają go przymocowane do rękojeści zęby. Używa się go do nadziewania, utrzymywania i przenoszenia potraw.

• Widelec obiadowy – czyli inaczej widelec służący do spożywania dania głównego. Posiada cztery duże i długie ząbki. Przeznaczony jest do konsumowania głównego dania. Powinien znajdować się po lewej stronie talerza.
• Widelec do przystawek – również wyposażony jest w cztery zęby, jednak są one krótsze niż w przypadku widelca obiadowego. Używa się go do spożywania przystawek. Powinien znajdować się przy widelcu głównym.
• Widelec sałatkowy - to największy z widelców, posiada dwa zęby. Cechuje go duża pojemność, która ułatwia nabieranie i nakładanie sałatek. 
• Widelec do ryb - inaczej zwany widelcem serwingowym. Posiada cztery zęby. Służy głównie do spożywania potraw rybnych.
• Widelec półmiskowy – najdłuższy spośród widelców z dwoma zębami. Jego rolą jest pomoc w nakładaniu plastrów mięsa i serów z półmisków na talerz.
• Widelec do ostryg – jego kształt jest bardzo zbliżony do kształtu łyżeczki. Posiada trzy ząbki, służy do konsumpcji ostryg i innych owoców morza.
• Widelczyk do ślimaków – jest inny niż widelec do ostryg, ponieważ zawiera tylko dwa, szeroko rozstawione zęby. Jest mały i posiada zbliżoną wielkość do widelczyka od ciasta.
• Widelczyk do ciast – bardzo mały, zbliżony rozmiarem do łyżeczki służącej do herbaty, występuje w różnych wersjach, z dwoma lub trzeba ząbkami. Można korzystać z niego również w przypadku spożywania owoców.

Noże oraz nożyki

Obok widelca stanowi podstawę podczas konsumpcji potraw. Narzędzie to służy do krojenia oraz cięcia. Składa się z metalowego ostrza osadzonego na rękojeści.

• Nóż stołowy -  inaczej zwany obiadowym, jest największy i służy do spożywania potraw mięsnych.
• Nóż deserowy - inaczej zwany przystawkowym, najmniejszy z całej gamy, używany do różnego rodzaju deserów, jak sama nazwa wskazuje.
• Nóż do steków – wyróżnia się spiczastym zakończeniem, z ostrą i ząbkowaną krawędzią. Służy do twardych rodzajów mięs, takich jak właśnie stek.
• Nóż do ryb – charakteryzuje się kształtem zaostrzonej na końcu łopatki
• Nóż do masła – używany do smarowania pieczywa masłem. Posiada dość krótkie i tępe ostrze.
• Nóż do tortów - wyróżnia się szeroką powierzchnią ostrza i posiada ząbkowate zwieńczenie.

Pałeczki

To sztućce, których używa się w krajach Dalekiego Wschodu. W związku z przenikaniem kultur oraz globalizacją w wielu restauracjach na całym świecie do dań podawane są właśnie pałeczki. Do ich wykonania używa się drewna. Podczas konsumpcji korzysta się dwóch pałeczek, które służą do podnoszenia potraw, zwłaszcza ryżu lub makaronu. Z powodzeniem zastępują one nasze tradycyjne widelce.

Ułożenie sztućców na stole

Nawet zwyczajny obiad dla rodziny lub grona przyjaciół może być okazją do pięknie nakrytego stołu, zgodnie ze sztuką savoir-vivre'u. Aby jednak tak się stało, ważna jest znajomość zasad prawidłowego serwowania sztućców. Prawidłowe przygotowanie stołu na czas przyjęcia sprawi, że i gospodarze i goście będą czuć się komfortowo. Jedną z najważniejszych praktyk jest zadbanie o to, aby wszystkie sztućce, które będą używane, pochodziły z jednego, tego samego kompletu. Jeśli zebrane osoby otrzymają różnego rodzaju, przypadkowe widelce, łyżki czy noże, mogą uznać to za duży nietakt. W przypadku, gdy posiadamy pełną zastawę stołową, warto także zadbać o jej wygląd. Nic nie świadczy o gospodarzu lepiej niż dobrze wyglądające i lśniące sztućce. Z tego powodu przez serwowaniem warto wcześniej zająć się ich dokładnym wypolerowaniem. Warto pamiętać, że cała ta specjalna otoczka, związana z podawaniem dań oraz nakryciem stołu, jest gwarancją, że goście ochoczo będą próbować wszystkie serwowane potrawy.

Należy także odpowiednio obchodzić się z zastawą, tak, aby zasiadający przy wieczerzy wiedzieli, czego powinni używać w danym momencie. Jak już wcześniej wspomniano, przy talerzu nie powinniśmy układać więcej niż trzech par sztućców. Jeśli planujemy dużą ilość dań, serwujemy je wraz z kolejną dostawą nowych posiłków. Należy natomiast ułożyć je po dwóch stronach talerza, w kolejności ich używania, wedle zasady, iż najdalej powinny znaleźć się te, które posłużą do posiłku jako pierwsze. Reguła ta stosowana jest także w przypadku talerzy. Po prawej stronie najbliżej nich powinny znaleźć się noże stołowe, ale co ważne, ostrze musi skierowane być w stronę naczynia! Kolejno układamy łyżkę do zupy oraz nóż deserowy, zwany także przystawkowym. Lewa strona talerza to miejsce dla widelca stołowego. Pamiętajmy, aby skierować jego zęby ku górze. Kawałeczek dalej możemy umieścić widelec obiadowy, czyli inaczej stołowy. Przestrzeń nad naczyniem również służy do zagospodarowania. Kładziemy tam sztućce deserowe, takie jak łyżeczka, czy widelczyk. Ważną zasadą jest, aby trzonek łyżeczki skierowany był w prawą stronę, a widelczyk w lewą. Warto pamiętać także o prawidłowym ułożeniu sztućców, w przypadku podawania jako danie główne ryby. W takiej sytuacji klasyczny nóż stołowy i widelec zastępują specjalne sztućce do ryb, czyli nóż do tego przeznaczony oraz widelec serwingowy.

Zastosowanie i ułożenie sztućców na stole - dlaczego to jest tak ważne?

Może wydawać się, że odpowiedni savoir-vivre przy nakrywaniu stołu wyszedł już z mody, ale nie jest to prawdą. Opanowanie wszystkich opisanych w artykule reguł sprawi, że odnajdziesz się w każdym towarzystwie. Nie ma znaczenia, czy jest to rodzinna impreza, spotkanie ze znajomymi, czy formalne, biznesowe spotkanie. Sztuka znajomości i odpowiedniego posługiwania się sztućcami to gwarancja uniknięcia wpadek w towarzystwie. Dbałość o odpowiedni układ sztućców i serwowanie ich w prawidłowym momencie może na początku wydawać się mocno skomplikowane, ale wcale takie nie jest. Ułatwieniem będzie zakup kompletnego, dobrej jakości zestawu do zastawy stołowej. Taki zakup jest gwarancją zadowolenia na lata i z pewności sprawdzi się przy wielu przyjęciach. Warto także pamiętać, że sama sztuka odpowiedniego układania sztućców to tylko część całego procesu serwowania dań. Nie należy zapominać o prawidłowym rozstawieniu kieliszków, szklanek, talerzy oraz serwetek.